Bharat India Latest : देशाचे नाव बदलण्यावरून वाद सुरू असून, राज्यघटनेत लिहिलेले ‘भारत म्हणजेIndia’ बदलून फक्त
भारत करण्याची मागणी जोर धरू लागली आहे. राज्यघटनेच्या इंग्रजी प्रतमध्येIndia हे नाव वापरण्यात आले आहे.
संविधानाच्या हिंदी आवृत्तीत ‘भारत’ वापरण्यात आला आहे. भारताचे नाव Indiaकसे पडले? चला जाणून घेऊया.
Transition from Bharat to India: G-20 शिखर परिषदेदरम्यान राष्ट्रपती भवनात आयोजित डिनरच्या निमंत्रण पत्रावरून
झालेल्या वादाच्या पार्श्वभूमीवर भारत हा शब्द आणि त्याचा अर्थ यावर देशभरात जोरदार चर्चा होत आहे. 9 सप्टेंबर रोजी
होणाऱ्या जी-20 डिनरच्या निमंत्रण पत्रिकेवर president of india” असे लिहिलेले असते, तर त्यावpresident of bharat
असे लिहिलेले असावे, असे विरोधी पक्षांचे म्हणणे आहे. ‘नावात काय आहे?’ आता या प्रकरणाबाबत सोशल मीडियावर ज्ञानाची गंगा वाहत आहे, अशा परिस्थितीत भारताचा India कसा झाला ते सांगूया?
प्राचीन काळापासून भारताच्या भूमीला जंबुद्वीप, आर्यावर्त, भरतखंड, हिमवर्ष, अज्ञानवर्ष, भारतवर्ष, हिंद, हिंदुस्थान आणि
भारत अशी वेगवेगळी नावे आहेत. पण यापैकी ‘भारत’ सर्वात वैध आणि लोकप्रिय ठरला आहे. केवळ भारतातच
नामकरणाबाबत अनेक समजुती आणि मतभेद आहेत. भारतातील वैविध्यपूर्ण संस्कृतीप्रमाणेच याला वेगवेगळ्या कालखंडात वेगवेगळी नावे आहेत. इतिहास समजून घेणे आवश्यक आहे
‘भारत’ या नावाची मुळे प्राचीन आहेत आणि भारतीय उपखंडाचे वर्णन करण्यासाठी शतकानुशतके भारतीय ग्रंथ
आणि लोककथांमध्ये वापरली जात आहेत. भारत या शब्दाच्या उत्पत्तीबद्दल असे म्हटले जाते की महाराजांच्या
नावावरून देशाला भारत हे नाव पडले. म्हणजेच महाभारतासारख्या हिंदू महाकाव्यात उल्लेखित महान सम्राट
भरताशी त्याचा संबंध आहे. दुसरीकडे, मध्ययुगीन काळाबद्दल बोलायचे तर, तुर्क आणि इराणी लोक सिंधू
खोऱ्यातून भारतात दाखल झाले होते. तो फक्त s चा उच्चार करत असे. या सिद्धांतानुसार तुर्कांनी भारताच्या
प्रदेशातील लोकांना हिंदू म्हटले आणि अशा प्रकारे हिंदूंच्या देशाला हिंदुस्थान हे नाव पडले.
वसाहती प्रभाव
दुसरा सिद्धांत असा की, ज्या वेळी इंग्रज भारतात आले, त्या देशाला हिंदुस्थान म्हणत, त्यांना हा शब्द बोलण्यात
अडचण येत असे. म्हणून, ब्रिटिश वसाहतवादी राजवटीत (सुमारे 1757-1947), ब्रिटिशांनी संपूर्ण भारतीय
उपखंडाला भारत म्हटले. तथापि, ब्रिटिश कंपनी प्रशासनाने शासनाच्या भाषेत अधिकृत हेतूंसाठी ‘ India‘ हे नाव वापरले.
स्वातंत्र्य आणि संविधान
1947 मध्ये जेव्हा भारताला ब्रिटीश राजवटीपासून स्वातंत्र्य मिळाले, तेव्हा नव्याने स्थापन झालेल्या राष्ट्राचे
अधिकृत नाव म्हणून कोणते नाव स्वीकारायचे हा प्रश्न त्यांना भेडसावत होता. भारतीय राज्यघटनेच्या
निर्मात्यांनी या विषयावर विवेचन केले. भारताची भाषिक आणि सांस्कृतिक विविधता लक्षात घेऊन संविधानात
‘भारत’ आणि ‘India‘ या दोन्ही शब्दांचा वापर करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. भारतीय राज्यघटनेच्या कलम
1 मध्ये असे म्हटले आहे की
राज्यांचा संघ असेल.’ या कराराने दोन्ही नावांचे
ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व मान्य केले.
वर्षानुवर्षे, ‘India हे अधिक सामान्यपणे वापरले जाणारे नाव बनले आहे, विशेषत: आंतरराष्ट्रीय संदर्भांमध्ये जेथे ते अधिक
सहजपणे ओळखले जाते. दुसरीकडे, हिंदी आणि इतर भारतीय भाषांमध्ये ‘भारत’चा वापर सुरूच होता.
हिंदी आणि इंग्रजी या भारताच्या अधिकृत भाषा म्हणून नियुक्त केल्या गेल्या, हिंदी ही भारत सरकारची अधिकृत भाषा आहे.
यामुळे ‘भारत‘च्या बरोबरीने ‘Indiaचा वापर चालू राहण्यास हातभार लाग हा भारताच्या सांस्कृतिक आणि भाषिक
अस्मितेचा महत्त्वाचा भाग आहे. वारसा आणि परंपरेची भावना दर्शविण्यासाठी साहित्य, कला, कविता आणि विविध सांस्कृतिक अभिव्यक्तींमध्ये वापरले जाते.
